Een frisse school is een school met een laag energiegebruik en een gezond binnenmilieu als het gaat om luchtkwaliteit, temperatuur, comfort, licht en geluid. Iedereen snapt dat leerkrachten en leerlingen zich fitter voelen én beter presteren als de lucht op een school schoon en fris is. Toch is en blijft het realiseren van frisse scholen ‘a hell of a job’.
Anno 2020 nog geen frisse klaslokalen?
In ons land zijn er veel oude(re) schoolgebouwen waar goed functionerende ventilatie-voorzieningen helaas vaak ontbreken. Het aanpassen van oude gebouwen en installaties is duur. Budgetten ontbreken omdat onderwijsinstellingen het beschikbare geld zoveel mogelijk aan onderwijs willen besteden.
De ventilatiesystemen die er wel zijn, zijn vaak verouderd, niet altijd even goed onderhouden en in de loop van de tijd ontregeld. Bovendien gaat het raam dicht als een leerkracht of leerling het koud heeft of dat er teveel lawaai buiten is. Dat heeft natuurlijk consequenties voor de luchtkwaliteit. Een muffe vaak vieze geur, die wij herkennen uit onze kindertijd of als ouder van onze schoolgaande kinderen, is het gevolg.
En toen kwam corona
Het COVID-19 virus zorgt dat het belang van frisse scholen weer actueel is. Bovendien bestaat er onduidelijkheid in welke mate de ventilatie bijdraagt aan de overdracht van het virus. Er is behoefte aan een inventarisatie van de huidige luchtkwaliteit in scholen.
Eind augustus ontvingen alle onderwijsinstellingen vragenlijsten over de ventilatiesystemen in hun gebouwen. De ingevulde lijsten moesten voor 1 oktober a.s. ingediend zijn bij het “Landelijk Coördinatieteam Ventilatie op Scholen” (LCVS).
Help
“Het controleren van ventilatiesystemen en het invullen van deze lijsten is gemakkelijker gezegd dan gedaan”, zegt Randy van Eck, junior projectleider gespecialiseerd in bouwfysica, installatietechniek en het binnenklimaat van gebouwen. “En dat blijkt ook. Wij zijn door verschillende scholengemeenschappen voor basisonderwijs, besturen van kinderdagverblijven en bijzonder onderwijsinstellingen in Limburg benaderd om hen te helpen met deze inventarisatie. Ook hebben zij behoefte aan advies om de ventilatie in hun scholen te verbeteren. Binnen veel scholengemeenschappen ontbreekt de kennis en de middelen om de luchtkwaliteit te toetsen. Wij namen deze klus van hen over”.
Team klaarstomen
“Heel eerlijk? Binnen dit korte tijdsbestek 44 scholen bezoeken en doormeten was een behoorlijke kluif. Begin september kwamen de aanvragen binnen, inlevering moest voor 1 oktober gebeuren. Een groep collega’s werd in de planning vrijgemaakt, goed geïnformeerd over het onderwerp, de aanpak en de technische meetmiddelen. Een school werd aangewezen als testlocatie. Natuurlijk zijn alle collega’s met vlag en wimpel geslaagd”, voegt Randy eraan toe.
On the road; 3 á 4 scholen per dag
Randy: “daarna zijn wij voortvarend aan de slag gegaan. Iedere dag werden 3 á 4 scholen in teams van twee bezocht. Onze aandachtspunten waren onder andere:
- Controle ventilatievoorzieningen in relatie tot functie lokaal.
- Controle van de CO2-waardes tijdens de lessen.
- Het doormeten van hoeveelheden luchttoevoer en -afvoer.
- Checken of ventilatievoorzieningen nog werkten of dat er defecten zijn. Denk bijvoorbeeld aan kapotte afvoerventilatoren, ramen zonder uitzetter, of roosters die klemmen.
- Toetsing van de luchtverversingscapaciteit volgends de richtlijnen van de LCVS-raad.”
Leerzaam
“De kinderen vonden ons bezoek met de grote luchtdebietmeter (zie onze collega op de foto) best wel interessant en spannend! Diverse leraren maakten daar een educatief item van; beantwoordden vragen en gaven toelichting op hetgeen wij in de klas deden. Corona is een actueel onderwerp en leeft onder alle leeftijden!”
Kleine ingrepen, al direct resultaat
Op kantoor zijn de gegevens geanalyseerd. Wat zijn hun eerste bevindingen? De projectleider: “Er zijn grote verschillen per locatie. Schoolgebouwen uit 1962 of 2015 hebben hele andere installaties. Bij sommige scholen zijn er grote ingrepen nodig en in andere scholen kan de luchtkwaliteit al direct verbeterd worden door eenvoudige maatregelen. Denk hierbij aan het repareren van klemmende ramen en het schoonmaken van ventilatieroosters. Ook staan op veel scholen de ventilatiesystemen helaas uit."
Waardevolle informatie
De scholengemeenschappen hebben inmiddels de rapportages van het onderzoek, uiteraard met aanbevelingen voor noodzakelijke verbeteringen ontvangen. Deze informatie wordt teruggekoppeld aan de leerkrachten en de ouders en is waardevol voor het RIVM, Ministerie van Onderwijs en het LCVS.
Hopelijk voldoen straks alle scholen aan de advies richtlijnen van het LCVS en zijn er eindelijk overal echte frisse scholen die niet alleen corona-proof zijn, maar waarin het vooral fijn lesgeven en les volgen is!
Lilian Zeekaf, oktober 2020
