Nadat begin dit jaar de BENG in werking is getreden, was er per 1 juli jl. nóg een wijziging van het Bouwbesluit die in relatie staat tot duurzaamheid.
De eis met betrekking tot de milieuprestatie van woningen en woongebouwen werd aangescherpt. Deze aanscherping was minder aangrijpend dan de BENG-eisen, maar beiden hebben betrekking op de duurzaamheid van de gebouwde omgeving.
Materiaalkeuze heeft hoge milieu-impact
Te vaak wordt bij duurzaamheid alleen gedacht aan energiezuinigheid, maar ook het materiaalgebruik voor gebouwen kan een hoge milieu-impact hebben. Het is dan ook precies daarom dat deze eis is aangescherpt.
De MilieuPrestatie Gebouwen, kortweg MPG, geeft aan wat de milieubelasting is van de materialen die wij in een gebouw willen toepassen. Het gaat hier niet alleen om de bouwkundige materialen, ook de materialen van de gebouwgebonden installaties zijn van belang. Hoe bepaal je de milieubelasting van een enkel materiaal? Dat bepaalt de levenscyclusanalyse, kortweg LCA.
Schaduwkosten van materiaalgebruik
Deze LCA geeft de milieubelasting weer, van het delven van een grondstof tot en met de sloop. Deze milieubelasting wordt weergegeven in de zogenaamde ‘schaduwkosten’. Hiermee bedoelen we de kosten die gemaakt moeten worden om de schade aan het milieu, als gevolg van het toegepaste materiaal, ongedaan te maken.
De analyses per materiaal zijn vervolgens opgenomen in de Nationale MilieuDatabase. In de NMD zijn materialen in drie verschillende categorieën opgenomen.
Categorie 1 materialen zijn productspecifieke schaduwkosten, waarvan de fabrikant of leverancier van een product een LCA heeft laten opstellen.
Categorie 2 materialen zijn merkongebonden materialen, met vermelding van de representativiteit en vermelding van de participerende bedrijven. Aangeleverd door bijvoorbeeld groepen fabrikanten, toeleveranciers, branches of overheden.
Categorie 3 materialen zijn merkongebonden data op basis van generieke data. De schaduwkosten van categorie 3 materialen zijn hierdoor veel minder specifiek en hoger dan categorie 2 en 1 materialen. En minder specifiek betekent dus ook dat de schaduwkosten van het materiaal hoger zijn!
Aanscherping eisen; 0,8 is niet meer eenvoudig
Per 1 juli is de eis voor woningen en woongebouwen aangescherpt van 1,0 naar 0,8. Het is de bedoeling dat naar 2030 de eis verder wordt aangescherpt tot 0,5.
De eis voor kantoorgebouwen is ongewijzigd, voor de overige gebruiksfuncties wordt op dit moment nog geen eis gesteld aan de milieuprestatie.
Het behalen van de score van 1,0 was in de meeste gevallen geen enkel probleem. De MPG werd door een grote groep vooral gezien als noodzakelijk kwaad bij een aanvraag om omgevingsvergunning.
Nu de eis is aangescherpt, zien we echter dat het behalen van de 0,8 niet altijd meer zo eenvoudig is. De score van de MPG wordt bouwkundig vooral bepaald door de fundering, vloeren en constructie, maar verreweg de grootste impact op de MPG hebben de PV-panelen. Hierin zit een tegenstelling.
Negatieve invloed van PV-panelen
Zijn PV-panelen nog gunstig voor de energiezuinigheid van een woning? De milieubelasting ervan is hoog. Immers: de materialen die worden gebruikt zijn milieubelastend, het produceren kost energie en de panelen komen uit Azië naar Nederland.
Wordt er in een woning een installatieconcept toegepast waarbij het nodig is om veel PV-panelen toe te passen om te kunnen voldoen aan de BENG-eisen, dan blijkt het dus erg lastig om de MPG te halen. Het blijkt veelal niet mogelijk om door productspecifieke materialen te selecteren de score voldoende naar beneden te krijgen. Dat betekent dat het aantal PV-panelen gewoon omlaag moet.
Het kan dan dus gebeuren dat het installatieconcept moet worden gewijzigd omdat de woning niet voldoende duurzaam is. Een dergelijk gewijzigd installatieconcept heeft vaak gevolgen voor de afmetingen van een technische ruimte, maar ook gevolgen voor de bouwkosten.
MPG is richtinggevend voor ontwerp
Daarmee is de MPG niet langer een noodzakelijk kwaad, maar een onderdeel van de WABO waarmee rekening moet worden gehouden en waarop ontworpen moet worden.
“Het is daarom slim om de energieprestatieberekening én de MPG-berekening samen te bekijken zodat bijsturing van het ontwerp tijdig kan plaatsvinden.”
Let wel, het is natuurlijk erg positief dat met betrekking tot duurzaamheid eindelijk verder wordt gekeken dan naar energiezuinigheid alleen. Al is het dan nu alleen nog maar voor woningbouw. Wordt vervolgd.
Welmoed Siebesma